روزشمار جنگ تحمیلی/ گردآورنده: علیرضا برزگر/ انتشارات سروش/ چاپ دوم/ ۱۳۸۴/۱۸۸ صفحه / قیمت: ۱۲۰۰ تومان
همون طور که از اسم کتاب بر می آد،این کتاب یه روزشمار خلاصه و مفیده. رسم الخط و نحوۀ نگارش شو خودتون ملاحظه کنین. نقل قول ها رو مث همیشه بدون دخل و تصرف تایپ کردم. تو مقدمۀ کتاب این جور توضیح داده شده:
“ این کتاب در چهار بخش کلی به بررسی اختلافات ایران و عراق،از ۱۰ شهریور ۸۹۳ شمسی تا ۱۸ آذر ۱۳۷۰ شمسی می پردازد:
بخش اول: تاریخچه اختلافهای مرزی ایران و عراق: که در آن تاریخچه سرزمین بین النهرین تا تأسیس حکومت عراق،جنگها و صلحها،شرایط سیاسی دو کشور،یورش وحشیانه ارتش بعثی عراق و هشت سال دفاع مقدس رزمندگان اسلام بررسی می شود.
بخش دوم: دوران صفویه،افشاریه،زندیه،قاجاریه (از وقایع ۱۰ شهریور ۸۹۳ تا ۱۴ آذر ۱۳۰۳).
بخش سوم: دوره پهلوی (از وقایع ۸ اسفند ۱۳۰۷ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷):
الف) وقایع دوره سلطنت رضاخان پهلوی.
ب) وقایع دوره سلطنت محمدرضا پهلوی.
بخش چهارم: دوره جمهوری اسلامی ایران (از وقایع 22 بهمن 1357 تا 18 آذر 1370):
الف) دوره پیش از یورش سراسری ارتش عراق.
ب) جنگ تحمیلی عراق و آغاز 8 سال دفاع مقدس.
ج) پذیرش قطعنامه 598 تا اعلام متجاوز بودن دولت عراق.
روزشمار حاضر،پس از مطالعه کتابهای مرتبط و مشابه،به صورت مختصر و مستند به تشریح وقایع مهم و در دسترس پرداخته است (البته،در تبدیل گاهشماریها به شمسی باید احتمال یک روز اختلاف را در نظر داشت). به همین علت روزشمارها و گاهشماریهای مختلف ایرانی و خارجی مورد بررسی قرار گرفته و تلاش شده است تا حد امکان از منابع اصلی و موثق استفاده گردد. کتابهای تاریخی،کتابهای روزشمار،روزشمارهای خبرگزاریهای خارجی،روزنامه های داخلی از عمده ترین منابع تحقیق حاضرند. “
برای آشنایی بیش تر با نحوۀ مطالب این کتاب،گزیده هایی از کتاب رو تایپ می کنم. بخش اول کتاب که به صورت تاریخچه مانند ارائه شده،به تفصیل سابقۀ تاریخی منازعات ایران و دولت عثمانی و سپس تجزیۀ دولت عثمانی و سابقۀ منازعات ایران و عراق می پردازه…
اما تو بخش های بعدی،رویۀ خلاصه نویسی رو پیش می گیره. مثلاً این جوری (نقل از بخش سوم کتاب):
” ۱۳۵۱/۱/۲۰هـ.ش:
امضای پیمان دوستی و همکاری میان عراق و شوروی،به مدت ۱۵ سال.
۱۳۵۱/۱/۲۵هـ.ش:
حمله سربازان عراقی به خاک ایران برای اشغال منطقه نفت شاه (نفت شهر کنونی).
۱۳۵۱/۳/۱۰هـ.ش:
ریچارد نیکسون،رئیس جمهوری امریکا،در تهران،همکاری کشورش را برای تقویت قدرت دفاعی ایران اعلام کرد.
۱۳۵۱/۳/۱۱هـ.ش:
دولت عراق شرکت نفت عراق (متعلق به شرکتهای امریکایی،فرانسوی،انگلیسی،هلندی) را ملی اعلام کرد.
۱۳۵۱/۱۱/۲۱هـ.ش:
کشف حدود ۳۰۰قبضه سلاح و ۶۰هزار فشنگ از سفارت عراق در کراچی،که قصد ارسال به ایران و خرابکاری در این کشور را داشتند.
۱۳۵۱/۱۲/۲۹هـ.ش:
حمله نظامی عراق به کویت و اشغال پاسگاه مرزی السامیه کویت؛ این حمله در چند روز بعد به اشغال بخشهایی از کویت انجامید و بدین ترتیب پیمان مرزی دو کشور در ۶ فروردین ۱۳۵۲ لغو شد.
۱۳۵۲/۱/۱۱ هـ.ش:
پیشنهاد دولت ایران به کویت برای فرستادن نیرو و تجهیزات به این کشور.
۱۳۵۲/۱/۱۹هـ.ش:
امضای پیمان سری میان هند و عراق،مبنی بر آموزش خلبانی هواپیمای میگ به خلبانان عراقی در هند؛ سفیر عراق در دهلی آغاز آموزش را ۱۰سال پیش تر عنوان کرد.
۱۳۵۲/۴/۱۱هـ.ش:
کودتای نا موفق نظامی در عراق،پس از بازگشت ژنرال احمد حسن البکر از مسافرت اروپای شرقی،که صدام حسین آن را سرکوب کرد.
۱۳۵۲/۶/۱۶هـ.ش:
برقراری دوباره روابط سیاسی میان ایران و عراق،پس از 2سال تنش سیاسی.
۱۳۵۲/۹/۷ هـ.ش:
تغییر نام شهرهای ایران در برنامه کانال 7 تلویزیون بغداد؛ این جنگ تبلیغاتی بارها تکرار شد.
۱۳۵۲/۱۱/۲۱هـ.ش:
«یکشنبه خونین»؛ نبرد سنگین قوای نظامی عراق و ایران –با تجاوز ارتش عراق- در مرز،که شکایت عراق را از ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد در دو روز بعد به دنبال داشت.
۱۳۵۲/۱۱۲۳هـ.ش:
درخواست عراق از شورای امنیت برای تشکیل جلسه اضطراری در مورد حمله ایران؛ ۱۶ روز بعد شورای امنیت تصمیم گرفت نماینده اش را به منطقه اعزام کند و از طرفین خواست،تا برقراری صلح واقعی،آتش بس کنند.
۱۳۵۲/۱۲/۱۷هـ.ش:
برقراری آتش بس در مرز عراق و ایران،به موجب توصیه شورای امنیت سازمان ملل متحد،در پی درگیریهای مختلف.
۱۳۵۲/۱۲/۲۱هـ.ش:
عراق به طور رسمی خودمختاری کردهای این کشور را اعلام کرد،ولی درگیریهای جدید همچنان ادامه یافت. “
چند صفحه هم از آخر بخش چهارم نقل می کنم:
“ ۱۳۶۹/۵/۲۶ هـ.ش:
آغاز ورود آزادگان قهرمان به میهن اسلامی،پس از سالها زندان و شکنجه در عراق.
۱۳۶۹/۵/۲۷ هـ.ش:
پاسخ حجة الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی به نامه ششم صدام حسین،درباره استقبال از اقدام عراق در پذیرش قرارداد ۱۹۷۵م و حل اختلافات در چارچوب قطعنامه ۵۹۸ و عقب نشینی عراق،آمادگی برای پذیرش نماینده عراق در تهران و انجام مذاکرات صلح.
۱۳۶۹/۷/۲هـ.ش:
در پی اشغال کویت،عراق دینار این کشور را بی اعتبار اعلام کرد.
۱۳۶۹/۸/۲۳ هـ.ش:
مسافرت دکتر ولایتی،وزیر امور خارجه،به عراق ۶۵ روز پس از مسافرت طارق عزیز به ایران،برای انجام مذاکرات صلح.
۱۳۶۹/۹/۸ هـ.ش:
تصویب قطعنامه ۶۷۷ شورای امنیت سازمان ملل متحد،در مورد تعیین مهلتی تا ۲۵ دی ۱۳۶۹ برای خروج ارتش عراق از کویت و دادن اجازه به حامیان کویت برای عملی کردن هر اقدام لازمی (از جمله نظامی) در صورت عقب نشینی نکردن عراق.
۱۳۶۹/۱۰/۱۸هـ.ش:
مسافرت هیئت بلند پایه عراقی،به سرپرستی معاون شورای فرماندهی عراق،به تهران برای حل مشکلات دو کشور.
۱۳۶۹/۱۰/۲۳هـ.ش:
صدام حسین در دیدار با دبیر کل سازمان ملل متحد،در بغداد،اعلام کرد: واگذاری نیمی از شط العرب به ایران و آزادی اسرای جنگی برای صلح طلبی عراق صورت گرفته و اینک که کویت بخشی از عراق است به جنگ برای شط العرب نیازی نیست.
۱۳۶۹/۱۲/۵هـ.ش:
آغاز عملیات «طوفان صحرا»؛ حمله نیروی نظامی ۲۸کشور (متحدین غربی)،به رهبری امریکا به عراق برای بیرون راندن ارتش این کشور از خاک کویت؛ در ۲۴ ساعت نخست جنگ بیش از ۱۴ هزار عراقی اسیر شدند.
۱۳۶۹/۱۲/۶هـ.ش:
حمله موشکی عراق به پایگاه امریکاییها در ظهران عربستان.
۱۳۶۹/۱۲/۷ هـ.ش:
شورای امنیت پیشنهاد دبیرکل سازمان ملل متحد را برای اعلام خاتمه مأموریت نیروهای ناظر آتش بس در جنگ ایران و عراق پذیرفت.
۱۳۶۹/۱۲/۸هـ.ش:
خروج خفت بار ارتش عراق از کویت،۳ روز پس از عملیات توفان صحرا.
۱۳۶۹/۱۲/۱۳هـ.ش:
صدور قطعنامه ۶۸۶ شورای امنیت سازمان ملل متحد،مبنی بر پایان دادن به اقدامات خصمانه با تحریکات هدایت شده عراق بر ضد همه کشورهای عضو،از جمله حملات موشکی و پروازهای نظامی.
۱۳۶۹/۱۲/۱۵هـ.ش:
ده روز پس از پایان عملیات طوفان صحرا به دست نیروهای ۲۸کشور متحد غربی،به رهبری امریکا،عراق ادعای ۱۷/۵/۱۳۶۹خود را در مورد حاکمیت بر کویت پس گرفت.
۱۳۶۹/۱۲/۱۶هـ.ش:
کشتار صدها تن از شیعیان ساکن بصره،در جنوب عراق،به دست ارتش بعثی این کشور.
۱۳۷۰/۱/۱۴ هـ.ش:
تهاجم بیشرمانه ارتش بعثی عراق به مرقد مقدس حضرت علی (ع)،در نجف اشرف.
۱۳۷۰/۱/۱۷هـ.ش:
عراق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد را در مورد برقراری آتش بس در جنگ خلیج فارس پذیرفت.
۱۳۷۰/۱/۲۱هـ.ش:
شورای امنیت سازمان ملل متحد پایان جنگ خلیج فارس را اعلام کرد.
۱۳۷۰/۲/۱۲هـ.ش:
نیروهای متحدین،به رهبری امریکا، ۸۰کیلومتر مربع از خاک تصرف شده عراق را به کردها واگذار کردند.
۱۳۷۰/۲/۳۰هـ.ش:
تأسیس صندوق غرامت جنگ خلیج فارس در سازمان ملل متحد.
۱۳۷۰/۴/۱۴هـ.ش:
عقب نشینی نیروهای متحدین،به رهبری امریکا،از شمال عراق.
۱۳۷۰/۵/۸ هـ.ش:
انتشار گزارش کارشناسان فنی سازمان ملل متحد در مورد یافتن ۴۶هزار سلاح شیمیایی در عراق (چهار برابر مقداری که این کشور اعلام کرده بود).
۱۳۷۰/۵/۲۵هـ.ش:
صدور قطعنامه ۷۰۵ شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد دریافت غرامت از عراق برای حمله به کویت،از محل صادرات نفت این کشور.
۱۳۷۰/۵/۲۵ هـ.ش:
صدور قطعنامه ۷۰۷ شورای امنیت سازمان ملل متحد،در مورد ضرورت انهدام سلاحهای کشتار جمعی و موشکهای بالستیک عراق،که این کشور را ملزم کرد به هر گونه تلاش برای پنهان کردن و جابجایی و انهدام (بدون اطلاع دادن به هیئت ویژه و کسب موافقت قبلی آن) تجهیزات مربوط به برنامه های سلاحهای شیمیایی و اتمی و بیولوژیک و موشکهای بالستیک پایان دهد.
۱۳۷۰/۹/۱۸ هـ.ش:
پس از یازده سال تأخیر،سر انجام سازمان ملل متحد رسماً عراق را آغازگر و مسئول جنگ تحمیلی به جمهوری اسلامی ایران معرفی کرد و بهانه عراق را برای متجاوز دانستن ایران علت منطقی برای آغاز جنگ ندانست و این اقدام را از نظر حقوق بین الملل رد کرد،همچنین استفاده عراق را از سلاحهای شیمیایی بر ضد غیر نظامیان ایرانی تأیید و ناخشنودی شورای امنیت را از این موضوع اعلام کرد. “
کلام آخر:
خب با این نقل ِ تقریباً مفصلی که از کتاب مذکور تایپ کردم،باید لحن نوشتار و اسلوب بیان محتواش رو متوجه شده باشین. البته ضمیمه ها جدول ها و نقشه هایی که در انتهای کتاب استفاده کرده هم قابل توجه ن. به هر حال کتاب خلاصه و مفیدی یه. توضیحات گذرایی داده،و واسه دید پیدا کردن ِ کلی مناسبه.